Bazen ekonomik koşulların zorlaması, borcun unutulması ya da hukuken bir sonuç doğması/ doğurulması neticesinde icralık olunabilmektedir. Bu kapsamda borçlunun, çeşitli yaptırımlarla karşılaşmamak adına borcunu ödemeyi ifa etme durumu da doğabilmektedir. Cebri icra yoluyla borçlunun bazı haklarını kullanmasının engellenmesi ya da engellenme korkusu borçluya borcu ifa etmeye yani borcunu ödemeye teşvik edebilmektedir. Borçlunun borcunu peşinen tek seferde kapatabileceği gibi taksitle de ödeyebilmesi söz konusu olabilir. Bu kapsamda borçlunun karşısına icra taahhüdü çıkmaktadır. Özellikle maaş haczinin dezavantajları karşısında icra taahhüdü imzalanması en makul ölçü olacaktır.
İcra taahhüdü nedir?
Taahhüt; Bir şeyi yapmak veya yerine getirilmek üzere üstlenilmesi anlamına gelmektedir. İcra taahhüdü ise; borcun ödenmesi konusunda yazılı olarak karşılıklı anlaşma sonucu uzlaşmaya varılmasıdır. İşbu yazılı anlaşma metni kişiye özel oluşturulur ve borçlu, alacaklı veya alacaklının avukatı arasında imzalanır. İşlemin son aşaması ise icra müdürü onayıdır. Tüm imzalar icra müdürü huzurunda atılarak icra müdürünün de onayı alınarak icra taahhüdü imzalayana elden veya posta yolu ile tebliğ edilmelidir.
İcra taahhüdünün sorumlulukları nelerdir?
İcra taahhüdü ödeme konusunda borçluya kolaylık sağladığı gibi bazı riskleri de beraberinde getirmektedir. Borçlu taahhüt ettiği ödeme belgesine dair taksitleri zamanında ödemez veya belirtilen tutarlar dışında ödeme yaparsa alacaklı ya da vekalet verdiği hukuk bürosu talebi doğrultusunda taahhüdü ihlalden dolayı hapis cezası alma durumu vardır. Alacağı hapis cezası borcu sona erdirmez aksine taahhüt nedeniyle yasal olarak durdurulan haciz işlemleri alacaklının isteğiyle yine avukatının talep etmesi sonucu, borcun daha zor şartlarda tahsiline yönelik işlemlerle devam etmektedir. Öyle ki taahhüdü yerine getirmeyen borçlunun hem özgürlüklerinin kısıtlanma durumu hem de borcu daha zor şartlarda ödeme durumu gerçekleşebilmektedir.
İcra taahhüdünün usulü nedir?
Yasal olarak taahhüdün geçerli olabilmesi için bazı uygulamalar gerçekleştirilmelidir. İcra taahhüdünün usulüne uygun olmaması usulsüz ve geçersiz bir icra taahhüdü işlemi oluşturmaktadır. Bu durum icra iflas kanununa ters düşebildiği gibi açılacak olunan icra taahhüdünü ihlal davasının da reddedilme olasılığı yüksektir.
İcra taahhüdünde uyulması gereken kurallar;
- Taahhüt alınacak borçluya muhakkak tebligat yapılmalı ve icra takibi kesinleşmelidir. Kesinleşmeyen veya ihtiyati haciz durumundaki icra takibinden icra taahhüdü alınamaz.
- Taahhüt borçlunun kendi belirleyeceği tutar ve tarihlerle tek taraflı olarak gerçekleşemez. Mutlaka alacaklı isteği doğrultusunda alacaklı vekili ile protokol yapılmalı ve karşılıklı imza şartı vardır.
- Taahhüt edilen borç yazılı olarak ayrıntılı (masraf, faiz … vb) bir biçimde belirtilmelidir.
- Toplam ödenecek tutar ile taksit tarih ve tutarlarını net olarak belirtilmelidir.(İİK Mad. 340 gereği zorunludur.
- Taahhüt alacaklı veya avukatı ile bizzat değil de hukuk bürosu takip elemanı veya icra memuru aracılığı ile alınıyor ise ilk taksitten önce taahhüdü kabul muhtırası gönderilerek tebliğ edilmesi zorunludur.
- Tüm masraflar dahil asgari ücretin altındaki tutarlar için icra taahhüdü alınamaz.
- Taahhüt alınan dosyada haciz varsa taahhüt bozumu ya da bitimine kadar bekler. Haciz işlemi uygulanmamışsa taahhüt bozumu ya da bitimine kadar yeni haciz talebinde bulunulamaz.
İcra taahhüdünün avantajları nelerdir?
İcra taahhüdü borçlunun alacaklıya karşı samimiyetini göstermektedir. Bu kapsamda borçlunun herhangi bir taşınır ya da taşınmaz malı var ise bunların satılamama veya satılsa bile borcu karşılamayan satış geliri riski karşısında alacağın tahsil edilememe, hatta boşuna masraf yapma durumu vardır. Bununla birlikte tahsil edilemeyen borç beraberinde yüklü faiz sorumluluğu da doğurmakta ve hem masraf hem faiz yönünden icra kapak hesabını ciddi anlamda artırabilmektedir. Daha anlaşılır bir dille maddelendirecek olursak;
- Alacaklıya karşı borcu ödeme samimiyeti oluşturur.
- Taşınır ya da taşınmaz malların değerinden az ücretle satılmasını engeller.
- Haciz ve satış gibi gereksiz masrafları bertaraf eder.
- Genellikle icra faizini dondurur. Böylelikle taksit ödemeleri sadece faize sayılamaz.
- Haciz işlemlerine taahhüt ihlaline kadar ara verir.
İcra taahhüdüne uyulmazsa dezavantajları nelerdir?
İcra taahhüdü ödeyen için avantajlı iken ödemeyen için ise dezavantaj doğurmaktadır. Bu nedenle avantajları ve dezavantajları iyi değerlendirecek olursak ve sonucunu göze aldığımız zaman avantajlarının daha önemli olduğunu anlayabiliriz. Şimdi icra taahhüdüne uyulmazsa dezavantajlarının neler olacağından bahsedelim.
- Faiz indirimi yapıldı ise iptal edilir ve kapak hesabı tutarında oluşturulan borç cebri icra yolu ile haciz işlemleriyle devam eder.
- Borçlu adına gayrimenkul var ise taşınmaz satış işlemlerine başlanır.
- Maaş haczi uygulanabilir ki; bu durumda dosya tutarı yüksek ise, sadece faiz tahsilatına aktarılacağından anapara borcu hiç bitmez.
- Alacaklının isteği doğrultusunda hukuk bürosu avukatı icra ceza mahkemesinde taahhüdü ihlal davası açabilir ve çıkan karar sonucunda 3 aya kadar tazyik hapis cezasına çarptırılabilir.
- Açılan davanın masrafları kapak hesabına dahil edilerek veya ayrı bir icra takibi ile yine borçludan tahsil edilebilir.
Unutulmamalıdır ki;
Taahhüt kişiyi gereksiz masraf ve faiz yükünden kurtararak kişiye özel ödeme planı sunar. İcra işlemi başlamadan önce uygulanamayan taksit imkanı taahhüt ile kolaylaşabilir. Taahhüt edilen borç miktarı bazen alacaklı tarafınca (çoğunlukla banka alacakları) kredilendirme usulü ile ek faiz maliyeti eklenmesine sebep olsa da, cebri icra yolu ile tahsil edilen borcun külfeti daha ağırdır. Öyle ki maaş haczi ile tahsil edilirse yasal faiz ödemesinden anaparaya bir türlü geçilemediğinden sürekli faiz ödemesi gerekir. Satış yolu ile tahsil edileceği zaman ise satış masrafları (gazete ilanı, tebligat … gibi) yanı sıra, satılan ürünün piyasa değerinin yarısı üzerinden satışa çıktığı için ekstra zarar vermektedir. Bu nedenle taahhüt, kişiye ödeme kolaylığı sunarken cebri icra külfetinden de kurtarmaktadır.
İcra taahhüdü sözleşmesi bazen özellikle taksit tutarları bakımından ağır maddelerden oluşabilir. Sözleşme imzalarken çok iyi düşünmeli ve ödenebilinecek borç için imza atılması gerekir. İcra taahhüdünde borçlu rızası şarttır baskı altında veya zorla imza atılması doğru değildir.
Yerinde ve kararında yapılan icra taahhüdüne uyan borçlu, taksit bitiminde en az zararla borcu bitirmenin keyfine varacaktır.
